Kaliforniya Berkeley Üniversitesi'nden araştırmacılar, kronik
Söz konusu çalışmanın bulguları, stresli olaylardan sonra ruhsal sorunların ortaya çıkma ihtimalini azaltan yeni tedavi yöntemlerine kapı aralayabilir.
Doktorlar, travma sonrası stres bozukluğu gibi stresle ilgili hastalıklara sahip insanların beyninde beyaz madde ve gri madde miktarlarında farklılığı da içeren bazı bozukluklar olduğunu öteden beri biliyorlar. Gri madde çoğunlukla, bilgiyi depolayan ve işleyen ve glia adı verilen hücreleri destekleyen nöron hücrelerinden oluşurken, beyaz madde nöronları birbirine bağlayan lif ağlarını yaratan aksonlardan meydana gelir. Beyaz madde ismini aksonlar çevreleyen ve elektrik sinyallerinin hücreler arasındaki akış hızını artıran yağlı miyelin kılıfından alır.
Kronik stresin beyin yapısında bu kalıcı değişime nasıl yol açtığı, araştırmacıların şu anda ancak ortaya çıkarmada başlangıç aşamasında bulundukları bir sır.
Araştırmacılar, yaptıkları bir dizi deneyde, kronik stresin normalden daha fazla miyelin üreten hücre oluşumuna ve daha az nöron oluşumuna yol açtığını keşfettiler. Bu, beynin hassas dengelerini ve kendi içindeki iletişimi bozan bazı bölümlerinde aşırı miyelin ve haliyle beyaz madde varlığı sonucunu doğuruyor.
Araştırmacılar "beynin sadece bir bölümü, hipokampüs üstünde çalıştıklarını ama bulgularının şizofreni, otizm, depresyon, intihara eğilim, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlarda beyaz maddenin nasıl değiştiğini anlamada önemli bir adım olabileceğini" ifade ediyorlar.
Hipokampüs, hafıza ve duyguları düzenleyerek çeşitli duygusal bozukluklarda önemli bir rol oynamaktadır.
Stres Beyin Bağlantılarını Etkiler mi?
Ekibin bulguları, örneğin travma sonrası stres bozukluğundan muzdarip insanların beyin bağlantılarındaki değişimi açıklayabilecek bir mekanizma ortaya koyuyor. Araştırmacılar, travma sonrası stres bozukluğuna sahip hastaların beynindeki hipokampüs ve kaç veya savaş tepkisinden sorumlu bölgesi amigdala arasında daha güçlü sinir bağlantıları kurulmuş olabileceğini, diğer yandan hipokampüs ile tepkilerimizi normalleştiren prefrontal korteks arasındaki bağlantıların olağan düzeyin altında seyrettiğini düşünüyorlar.
Stresten kurtulmayı başaranlarda görüldüğü gibi, amigdala ve hipokampüs arasındaki bağlantı daha iyi olduğunda korku tepkileriniz daha hızlı olacaktır. Diğer yandan, prefrontal korteksin bağlantıları o kadar iyi olmadığında, bu tepkileri kapatma yeteneğiniz hasara uğramış demektir. Bu nedenle, stresli bir haldeyken, prefrontal korteksteki tepkiyi önleyici yolların sizi strese sokmamaya çalışması, amigdalanın hipokampüse daha şiddetli bir tepki vermesini emretmesi kadar işe yaramayacaktır.
Beyindeki değişimler konusunda travma sonrası stres bozukluğu hastaları ve kronik strese maruz bırakılmış denek fareleri üstündeki çalışmalar devam ediyor.
Kronik stresin nöronlara dönüşen kök hücre sayısını azaltması, kronik stresin öğrenme yeteneğini hafızayı olumsuz yönde etkilemesi konusunda bir açıklama sağlayabilir.
Araştırmacılar şimdi de çocuklukta kronik strese maruz kalmanın beyindeki beyaz maddeyi nasıl etkileyeceği ve çocukluk sonrasında etkilerinin iyileşip iyileşmeyeceği konusunda deneyler yürütüyorlar.
* Okuduğunuz yazı şu haber makalesinin serbest şekilde çevrilmesi ile sunulmuştur.
Stresten kurtulmayı başaranlarda görüldüğü gibi, amigdala ve hipokampüs arasındaki bağlantı daha iyi olduğunda korku tepkileriniz daha hızlı olacaktır. Diğer yandan, prefrontal korteksin bağlantıları o kadar iyi olmadığında, bu tepkileri kapatma yeteneğiniz hasara uğramış demektir. Bu nedenle, stresli bir haldeyken, prefrontal korteksteki tepkiyi önleyici yolların sizi strese sokmamaya çalışması, amigdalanın hipokampüse daha şiddetli bir tepki vermesini emretmesi kadar işe yaramayacaktır.
Beyindeki değişimler konusunda travma sonrası stres bozukluğu hastaları ve kronik strese maruz bırakılmış denek fareleri üstündeki çalışmalar devam ediyor.
Stres Kök Hücreleri Etkiliyor
Akut ve kronik stresin moleküler ve hücresel etkileri hakkında devam eden araştırmalar, yetişkin farelerin beyinlerindeki hipokampüste bulunan doğal kök hücreler üstüne de odaklanıyor. Daha önce bu kök hücrelerin yalnızca nöronlara veya astrosit denilen bir tür gliyal hücrelere dönüştükleri düşünülüyordu. Ancak araştırmalarda, kronik stresin hipokampüsteki kök hücreleri, sinir hücrelerini kaplayan miyelini üreten bir başka gliyal hücre tipi olan oligodendrosite dönüştürdüğü ortaya çıkarıldı.Kronik stresin nöronlara dönüşen kök hücre sayısını azaltması, kronik stresin öğrenme yeteneğini hafızayı olumsuz yönde etkilemesi konusunda bir açıklama sağlayabilir.
Araştırmacılar şimdi de çocuklukta kronik strese maruz kalmanın beyindeki beyaz maddeyi nasıl etkileyeceği ve çocukluk sonrasında etkilerinin iyileşip iyileşmeyeceği konusunda deneyler yürütüyorlar.
* Okuduğunuz yazı şu haber makalesinin serbest şekilde çevrilmesi ile sunulmuştur.
